Օդում են F-16 կործանիչները
ՀՀ ՊՆ խոսնակ Շուշան Ստեփանյանը հայտնում է, որ գիշերվա ընթացքում Ստեփանակերտի երկնքում հակառակորդի երկու ԱԹՍ է խոցվել։
***
Արցախի Պաշտպանության բանակից հայտնում են, որ գիշերվա ընթացքում առավել ինտենսիվ մարտեր են ընթացել հյուսիսային եւ հյուսիս-արեւելյան հատվածներում:
«Մարտավարական նախաձեռնությունն իր օգտին բարելավելու հակառակորդի բոլոր փորձերը ձախողվել են: Հակառակորդն ունի սպառազինության, ռազմական տեխնիկայի եւ մարդկային լուրջ կորուստներ»
***
Հայկական միասնական տեղեկատվական կենտրոնից հայտնում են, որ օդում են Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին պատկանող F-16 կործանիչները։
«Հակառակորդի օդուժը գործում է հեռվից՝ չմտնելով ՀՕՊ միջոցների խոցման տիրույթ։ Կիրառվում են օդ-ցամաք հեռահար հրթիռներ։ Օդաչուների թուրքերենով խոսակցությունները արձանագրված են», - ասված էր հաղորդագրության մեջ:
***
ՀՀ պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանն ասում է, որ F-16 կործանիչներից բացի Ադրբեջանը թուրքական օդուժից ստացել էր նաեւ այլ սարքեր՝ «Բայրաքթար» ու այլ տեսակի ԱԹՍ-ներ, որոնց աշխատանքի համադրումն իրականացվում է F-16-ի հետ:
«Բացի դրանից, սահմանից այն կողմ թուրքական ռադիոտեխնիկական կապի եւ կառավարման ինքնաթիռ է թռչում: Ապացույցները պատրաստ ենք տրամադրել միջազգային փորձագետներին»,- նշել էր Հովհաննիսյանը:
***
ՀՀ ՊՆ մամուլի խոսնակ Շուշան Ստեփանյանը հայտարարում է, որ «Ադրբեջանը Արցախի դեմ հարձակողական օպերացիայի օդային ղեկավարումը հանձնել է Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին»:
Խոսնակը նշում է, որ ժամը 10:00-ից սկսած Թուրքիայի օդուժի՝ Քյուրդամիրից թռիչքներ իրականացնող երկու F-16 կործանիչները, ինչպես նաեւ ադրբեջանական օդուժի ՍՈՒ-25 տիպի գրոհիչները, «Բայրաքթար» տիպի հետախուզահարվածային ԱԹՍ-ը մեծ բարձրությունների վրա հրթիռառմբային հարվածներ են հասցրել Արցախի Հադրութի եւ Մարտունու շրջանների բնակավայրերին:
«Օդուժը գործում է թուրքական E7-T օդային հեռավար հրամանատարական կետի կառավարմամբ Էրզրում-Կարս հատվածից: Հավանական է, որ Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերի ղեկավարությունը գտնվում է ինքնաթիռի մեջ:
Բացի այդ, Հադրութի շրջանի սահմանից որոշակի խորության վրա գործում է թուրքական ԱԹՍ հրամանատարական կետը, որն անմիջական ղեկավարում է ադրբեջանական հարվածային ինքնաթիռների կրակը: Վերոնշյալ ինֆորմացիան անմիջականորեն դիտարկվում է, արձանագրվում ՀՕՊ եւ ավիացիայի միացյալ հրամանատարական կետից»,- ասել էր Շուշան Ստեփանյանը:
«Նկատելի հաջողություններ»
Արցախի նախագահի մամուլի խոսնակ Վահրամ Պողոսյանն ասում է, որ Պաշտպանության բանակը կարողանում է ինտենսիվ կերպով կասեցնել Ադրբեջանի հարձակողական գործողությունները:
«Եթե Ադրբեջանը շարունակի իր ագրեսիվ գործողությունները, չենք բացառում, որ ՊԲ-ն միայն իր նախկին բնագծերը վերականգնելով չի բավարարվելու»
***
Արցախի Պաշտպանության բանակի մամուլի ծառայությունը հայտնում է, որ մի շարք ուղղություններում ունի «նկատելի հաջողություններ»:
***
Վահրամ Պողոսյանը հայտնում է, որ թշնամու ռազմական ինքնաթիռը ռմբակոծել է Մարտակերտ քաղաքը, որի հետեւանքով 3 խաղաղ բնակիչ է զոհվել, կան վիրավորներ:
***
Արծրուն Հովհաննիսյանը տեղեկացնում է, որ հակառակորդը վերջին 24 ժամվա ընթացքում իր տապալված հարձակողական գործողությունների արդյունքում կորցրել է 130 զինծառայող եւ ունեցել է շուրջ 200 վիրավոր:
Խաղաղ գործընթացի
վերսկսման պայմանը
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, որ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ հեռախոսազրույցում չի քննարկվել ղարաբաղյան հակամարտության գոտում Ռուսաստանի հնարավոր ռազմական միջամտության հարցը:
«Բացի այդ, մենք դեռ կարիք չունենք օգտագործել ՌԴ 102-րդ ռազմաբազայի ներուժը, բայց նման անհրաժեշտության դեպքում կան բոլոր իրավական հիմքերը»,- ռուսաստանցի լրագրողներին ասում է Փաշինյանը:
«Հայաստանը ցանկանում է որակապես նոր հարաբերություններ կառուցել Ռուսաստանի հետ: Հայաստանի եւ Ռուսաստանի հարաբերություններում ոչինչ չի փոխվել, եւ չկան նրբերանգներ, որոնք նախկինում չեն եղել: Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում մեր նպատակը նոր մակարդակի եւ որակի հարաբերությունների կառուցումն է», - ասում է վարչապետը:
***
Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շարլ Միշելի հետ հեռախոսազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը նշում է խաղաղ գործընթացի վերսկսման պայմանը.
Ադրբեջանի կողմից ռազմական գործողությունների դադարեցումն է եւ Թուրքիայի ներգրավվածության իսպառ բացառումը տարածաշրջանում:
«Մոսկվան պետք է
խոսի Էրդողանի հետ»
Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանը մեկնաբանում է պատերազմական գործողությունները դադարեցնելու գործում Ռուսաստանի հնարավոր դերակատարությունը:
Լրագրողների խնդրանքով զուգահեռներ անցկացնելով 2016 թվականի Ապրիլյան պատերազմի հետ, որն ավարտվեց Ռուսաստանի միջնորդությամբ, Արայիկ Հարությունյանն ասում է.
«Այն ժամանակ ռուսը ի վիճակի էր համոզել Ադրբեջանին եւ խնդրել Հայաստանին: Այսօր Ռուսաստանը պետք է խոսի Հայաստանի եւ Էրդողանի հետ: Ես չգիտեմ, թե որքանով են իրենք պատրաստ խոսել Էրդողանի հետ»:
«Թուրքիայի ուղիղ մասնակցությունն այս պատերազմին պատահականություն չէ, վերջին մի քանի ամիսների կամ տարիների ընթացքում չի ձեւավորվել: Թուրքիայի ամբիցիաները Հարվային Կովկասի տարածաշրջանի եւ Հայաստանի վերաբերյալ շատ երկար ժամանակ են ձեւավորվել: Բայց նրանց մոտ ոչինչ չի ստացվելու, որովհետեւ ունենք հերոսական ժողովուրդ, հերոսական երիտասարդություն, որը պատրաստ է կյանքի գնով պաշտպանել հայրենիքը»
***
Արցախի նախագահն ասում է, որ զարմացած է Ադրբեջանի իշխանության մարդկային որակներից:
«Առաջնագծում հարյուրավոր դիակներ են թողել եւ շատ անտարբեր են իրենց երկրի զավակների ճակատագրի հանդեպ: Դա ոչ մարդկային, բարբարոսի կերպար է», - ասել է Արցախի նախագահը:
Արայիկ Հարությունյանը տեղեկացնում է, որ 4 օրվա ընթացքում հակառակորդը կորցրել է գրեթե նույնքան տեխնիկա, որքան 1990-1994 թվականների ընթացքում:
«Հասցեատերերից մեկն Իրանն է»
Արցախի նախագահը թվարկում է այն գործոնները, որոնք կարող են բերել պատերազմի դադարեցմանը.
«Գլխավոր գործոնը խելքի գործոնն է, որն Ադրբեջանի ղեկավարության մոտ բացակայում է: Երբ Ադրբեջանի ժողովուրդը հասկանա, որ իր իշխանությունը հակաադրբեջանական նպատակներ եւ հետաքրքրություններ ունի, գուցե պատերազմն ավարտվի: Պատերազմն ավարտվելու է Ադրբեջանի պարտությամբ կամ, լավագույն դեպքում, Ադրբեջանի ոչ հաղթանակով: Հետեւանքները՝ հազարավոր կամ տասնյակ հազարավոր զոհեր, բազմակի անգամ ավելի շատ վիրավորներ իրենց կողմից: Տնտեսության քայքայում, որը շատ երկար ժամանակով՝ տասնամյակներ, հնարավոր չի լինելու վերականգնել: Ադրբեջանի ժողովուրդը տասնամյակներ ունենալու է սոցիալական լուրջ խնդիրներ եւ լարվածություն: Նավթի պաշարները նվազում են, ֆինանսական ռեսուրսները, պահուստները վերջանում են, իհարկե, հասկանում ենք, որ պետք է արդարացնեն այս ժամանակահատվածում փոշիացված հարյուրավոր միլիարդ դոլարները: Ցավոք, իշխանությունների այդպիսի պահվածքի հետեւանքով Ադրբեջանի ժողովուրդն է տառապելու»:
***
Արայիկ Հարությունյանն ասում է, որ «այս պատերազմի հասցեատերերից մեկն Իրանն է»:
Խոսելով Իրանի դերակատարության մասին պատերազմի մեկնարկից ի վեր, Արցախի նախագահ ասել է, որ «բացի մի քանի սովորական հայտարարություններից, այլ որեւէ կոնկրետ քայլ չենք տեսել Իրանի կողմից»:
Մակրոնի եւ Պուտինի զրույցը
ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի անդամները մտահոգություն են հայտնում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում շփման գծի երկայնքով լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների մասին տեղեկությունների կապակցությամբ:
«ԱԽ անդամները խստորեն դատապարտում են ուժի գործադրումը եւ ցավում են խաղաղ բնակչության շրջանում զոհերի համար: Անվտանգության խորհրդի անդամները աջակցություն են հայտնել գլխավոր քարտուղարի՝ կողմերին ուղղված կոչին անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունները, վերջ տալ էսկալացիային եւ վերադառնալ բովանդակային բանակցությունների: Անվտանգության խորհրդի անդամներն իրենց լիակատար աջակցությունն են հայտնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների առանցքային դերին եւ կողմերին կոչ են անում սերտորեն համագործակցել նրանց հետ՝ առանց նախապայմանների երկխոսության շտապ վերսկսման համար», - ասված էր ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հայտարարության մեջ:
***
Ֆրանսիայի նախագահ Էմանյուէլ Մակրոնն ասում է, որ մտադիր է Արցախում ստեղծված իրավիճակը քննարկել Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ նախագահների հետ:
«Մենք մեր գործընկերների հետ կապի մեջ ենք իրավիճակի լարման առաջին ժամերից՝ ԱԳՆ եւ իմ մակարդակներում: Այսօր երեկոյան ես նախատեսում եմ կապվել նախագահ Պուտինի, վաղն ել, կարծում եմ, նախագահ Թրամփի հետ, որպեսզի կարծիքներ փոխանակենք ու հանգուցալուծման տարբերակներ առաջարկենք»
***
Սեպտեմբերի 30-ին կայացած հեռախոսազրույցի ընթացքում Ֆրանսիայի եւ Ռուսաստանի նախագահները «հանգամանորեն քննարկել են ղարաբաղյան հակամարտության գոտում իրավիճակի կտրուկ սրումը»:
«Լուրջ մտահոգություն է արտահայտվել շարունակվող լայնամասշտաբ ռազմական գործողությունների կապակցությամբ:
Վլադիմիր Պուտինն ու Էմանյուէլ Մակրոնը հակամարտող կողմերին կրակի շուտափույթ եւ ամբողջական դադարեցման, լարվածության թուլացման եւ առավելագույն զսպվածության դրսեւորման կոչ են արել: Շեշտվել է, որ ճգնաժամի կարգավորումը քաղաքական-դիվանագիտական միջոցներով այլընտրանք չունի:
Այս համատեքստում քննարկվել են հետագա փոխգործակցության չափորոշիչները, առաջին հերթին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձեւաչափում: Պատրաստակամություն է հայտնվել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների ղեկավարների անունից հայտարարություն անել զինված հակամարտության անհապաղ դադարեցման եւ բանակցային գործընթացի վերսկսման օգտին», - ասվում է Կրեմլի հայտարարությունում:
***
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը խստորեն դատապարտում է Թուրքիայի սադրիչ գործողությունները եւ պահանջում է թուրքական զինուժի, ներառյալ՝ օդուժի անհապաղ դուրսբերումը հակամարտության գոտուց»:
«Սեպտեմբերի 29-ի առավոտյան Ադրբեջանի «Գյանջա» օդանավակայանում տեղակայված Թուրքիայի ռազմաօդային ուժերին պատկանող F-16 կործանիչներից մեկի կողմից խոցվել է ՀՀ տարածքում գտնվող ռազմական եւ քաղաքացիական օբյեկտների վրա ադրբեջանական հարձակումները հետ մղելու նպատակով ՀՀ օդային տարածքում՝ Վարդենիսի շրջանում մարտական խնդիրները կատարող ՀՀ ԶՈւ ռազմաօդային ուժերի ՍՈւ-25 գրոհիչը: Զոհվել է օդաչու, մայոր Վալերի Դանելինը:
Սա թուրքական օդուժի առաջին սադրանքը չէ: Ադրբեջանում հայտնվելուց ի վեր թուրքական օդուժը սադրիչ թռիչքներ է իրականացնում Արցախի եւ Ադրբեջանի միջեւ շփման գծի երկայնքով, իսկ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ագրեսիայի ընթացքում փաստացիորեն Ադրբեջանի բանակի հարձակվող զինված ստորաբաժանումներին օդային աջակցություն է ցուցաբերում: Թուրքական սադրիչ թռիչքներ են իրականացվում նաեւ հայ-թուրքական սահմանի երկայնքով՝ առանձին դեպքերում հատելով եւ խախտելով Հայաստանի օդային տարածքը: Հայ-ադրբեջանական սահմանի նույն հատվածում սեպտեմբերի 27-ին թուրքական F-16 ինքնաթիռը խախտել է Հայաստանի օդային սահմանը եւ հրթիռներ արձակել Վարդենիսի շրջանի ուղղությամբ», - ասված էր ԱԳՆ հայտարարության մեջ:
Նամակներ
արաբ առաջնորդներին
ՀՀ նախագահ Արմեն Սարգսյանը Կատարի Պետության էմիր Թամիմ բին Համադ Ալ Թանիի հետ ունեցած հեռախոսազրույցում տեղեկացրել է Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի նկատմամբ սանձազերծած նոր պատերազմի եւ ներկա իրավիճակի մասին:
Արմեն Սարգսյանը Հայաստանի հետ սահմանին եւ Լեռնային Ղարաբաղի հետ շփման գծում Ադրբեջանի սանձազերծված պատերազմական գործողությունների առնչությամբ նամակներ է Եգիպտոսի նախագահ Աբդալ Ֆաթթահ Ալ Սիսիին եւ Հորդանանի թագավոր Աբդալլահ Երկրորդ Իբն Ալ-Հուսեյնին:
***
Հեռախոսազրույցի ընթացքում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանիի ուշադրությունը հրավիրել է ռազմական գործողություններում Թուրքիայի անմիջական ներգրավվածության փաստի վրա:
Մոսկվան չի խրախուսում
Ռուսաստանի նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարում է, որ Մոսկվան չի խրախուսում Թուրքիայի՝ Լեռնային Ղարաբաղում տիրող իրավիճակի հետ կապված Ադրբեջանին աջակցության մասին հայտարարությունները:
Ավելի վաղ Թուրքիայի ԱԳՆ ղեկավար Մեվլութ Չավուշօղլուն ասել էր.
«Ինչպիսի աջակցություն էլ հարկավոր լինի Ադրբեջանին, մենք պատրաստ ենք տրամադրել: Մենք ասել ենք, որ Ադրբեջանի հետ ենք եւ՛ բանակցությունների սեղանի շուրջ, եւ՛ ռազմի դաշտում: Դրանք դատարկ խոսքեր չեն»:
«Անկասկած, մենք չենք խրախուսում նման հայտարարությունները, մենք համաձայն չենք դրանց հետ», - ասել է Պեսկովը՝ հիշեցնելով իր խոսքերն այն մասին, որ «պետք չէ կրակի վրա յուղ լցնել»:
***
Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն անհանգստացած է տեղեկություններով Սիրիայից եւ Լիբիայից ղարաբաղյան հակամարտության գոտի գրոհայիներրի փոխադրման մասին՝ ռազմական գործողություններին մասնակցելու համար:
«Խորապես մտահոգված ենք այս գործընթացներով, որոնք ոչ միայն նպաստում են լարվածության աճին տարածաշրջանում, այլեւ երկարաժամկետ անվտանգության սպառնալիքներ են ստեղծում տարածաշրջանի բոլոր երկրների համար: Կոչ ենք անում շահարրգիռ պետությունների ղեկավարներին գործուն քայլեր ձեռնարկել օտարերկրյա ահաբեկիչների եւ վարձկանների մասնակցությունը հակամարտությունում թուլ չտալու եւ տարածաշրջանից նրանց անհապաղ հեռացման համար», - նշվում է Ռուսաստանի ԱԳՆ մեկնաբանության մեջ:
Սերգեյ Լավրովի հետ հեռախոսազրույցում ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը խստորեն դատապարտում է Թուրքիայի՝ անմիջական ռազմաքաղաքական եւ ռազմատեխնիկական ներգրավվածությունն Ադրբեջանի կողմից իրականացվող մարտական գործողություններում ինչպես Արցախի եւ Ադրբեջանի միջեւ շփման գծում, այնպես էլ՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին:
***
Սերգեյ Լավրովի եւ Հայաստանի ու Ադրբեջանի արտգործնախարարների միջեւ կայացած առանձին հեռախոսազրույցներից հետո Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն հայտնում է, որ Մոսկվան պատրաստ է Մոսկվայում կազմակերպել Ադրբեջանի, Հայաստանի եւ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարների հանդիպում:
***
Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնակի Խորհրդի միջազգային հարցերով հանձնաժողովի ղեկավար Կոնստանտին Կոսաչովն ասում է, որ «այս փուլում միայն Հայաստանը կամ Ադրբեջանը կարող են նախաձեռնել Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղապահ ուժեր տեղակայելու հարցը»:
«Մեկ կամ երկու կրակոց, եւ
այդ նավթամուղը այդտեղ չէր լինի»
Հայաստանի նախագահ Արմեն Սարգսյանը մեկնաբանում է Թուրքիայի պնդումներն այն մասին, որ Հայաստանն իբր թիրախավորում է միջազգային նշանակության նավթամուղերն ու գազամուղները Ադրբեջանում:
Ձեւավորումը՝ Աննա Աբրահամյանի, Թամար Դանիելյանի
Էջադրումը՝ Աննա Ալավերդյանի, Աննա Կրուտակովայի
Նախագծի պրոդյուսեր՝ Արա Թադեւոսյան
Այս գլխում օգտագործվել են Reuters-ի, Արցախի նախագահի մամուլի ծառայությունների լուսանկարները:
